डिझेल जनरेटर सेटसाठी अग्निसुरक्षा खबरदारी

डिझेल जनरेटर सेट, सामान्य बॅकअप पॉवर स्रोत म्हणून, इंधन, उच्च तापमान आणि विद्युत उपकरणे वापरतात, ज्यामुळे आगीचा धोका निर्माण होतो. आग प्रतिबंधक उपायांसाठी खालील प्रमुख खबरदारी दिली आहे:

I. स्थापना आणि पर्यावरणीय आवश्यकता

1. स्थान आणि अंतर
   • ज्वलनशील पदार्थांपासून दूर, हवेशीर, समर्पित खोलीत, अग्निरोधक पदार्थांपासून (उदा. काँक्रीट) भिंती असलेल्या ठिकाणी ते बसवा.
   • योग्य वायुवीजन आणि देखभालीची सुविधा सुनिश्चित करण्यासाठी जनरेटर आणि भिंती किंवा इतर उपकरणांमध्ये किमान ≥1 मीटर अंतर ठेवा.
   • बाहेरील स्थापना हवामानरोधक (पाऊस आणि ओलावा प्रतिरोधक) असाव्यात आणि इंधन टाकीवर थेट सूर्यप्रकाश पडू नये.
2. अग्निसुरक्षा उपाय
   • खोलीत ABC ड्राय पावडर अग्निशामक यंत्रे किंवा CO₂ अग्निशामक यंत्रे लावा (पाण्यावर आधारित अग्निशामक यंत्रे वापरण्यास मनाई आहे).
   • मोठ्या जनरेटर सेटमध्ये स्वयंचलित अग्निशमन यंत्रणा (उदा., FM-200) असावी.
   • इंधन साचू नये म्हणून तेल नियंत्रण खंदके बसवा.

II. इंधन प्रणाली सुरक्षा

1. इंधन साठवणूक आणि पुरवठा
   • जनरेटरपासून ≥2 मीटर अंतरावर किंवा अग्निरोधक अडथळा असलेल्या आग प्रतिरोधक इंधन टाक्या (शक्यतो धातू) वापरा.
   • इंधनाच्या ओळी आणि कनेक्शन गळतीसाठी नियमितपणे तपासा; इंधन पुरवठा ओळीत आपत्कालीन शटऑफ व्हॉल्व्ह बसवा.
   • जनरेटर बंद असतानाच इंधन भरा आणि उघड्या ज्वाला किंवा ठिणग्या टाळा (अँटी-स्टॅटिक टूल्स वापरा).
2. एक्झॉस्ट आणि उच्च-तापमान घटक
   • एक्झॉस्ट पाईप्स इन्सुलेट करा आणि त्यांना ज्वलनशील पदार्थांपासून दूर ठेवा; एक्झॉस्ट आउटलेट ज्वलनशील भागांना तोंड देत नाही याची खात्री करा.
   • टर्बोचार्जर आणि इतर गरम घटकांभोवतीचा परिसर कचऱ्यापासून मुक्त ठेवा.

III. विद्युत सुरक्षा

1. वायरिंग आणि उपकरणे
   • ज्वाला-प्रतिरोधक केबल्स वापरा आणि ओव्हरलोडिंग किंवा शॉर्ट सर्किट टाळा; इन्सुलेशनच्या नुकसानाची नियमितपणे तपासणी करा.
   • आर्चिंग टाळण्यासाठी इलेक्ट्रिकल पॅनल्स आणि सर्किट ब्रेकर्स धूळ आणि ओलावा प्रतिरोधक असल्याची खात्री करा.
2. स्थिर वीज आणि ग्राउंडिंग
   • सर्व धातूचे भाग (जनरेटर फ्रेम, इंधन टाकी, इ.) ≤10Ω रेझिस्टन्ससह योग्यरित्या ग्राउंड केलेले असले पाहिजेत.
   • स्थिर ठिणग्या टाळण्यासाठी ऑपरेटरनी कृत्रिम कपडे घालणे टाळावे.

IV. ऑपरेशन आणि देखभाल

1. ऑपरेटिंग प्रक्रिया
   • सुरू करण्यापूर्वी, इंधन गळती आणि खराब झालेले वायरिंग तपासा.
   • जनरेटरजवळ धुम्रपान करू नये किंवा उघड्या आगी लावू नयेत; ज्वलनशील पदार्थ (उदा. रंग, सॉल्व्हेंट्स) खोलीत साठवू नयेत.
   • जास्त गरम होण्यापासून रोखण्यासाठी दीर्घकाळ चालताना तापमानाचे निरीक्षण करा.
2. नियमित देखभाल
   • तेलाचे अवशेष आणि धूळ (विशेषतः एक्झॉस्ट पाईप्स आणि मफलरमधून) स्वच्छ करा.
   • दरमहा अग्निशामक यंत्रांची चाचणी घ्या आणि दरवर्षी अग्निशमन यंत्रणेची तपासणी करा.
   • जीर्ण झालेले सील (उदा. इंधन इंजेक्टर, पाईप फिटिंग्ज) बदला.

व्ही. आपत्कालीन प्रतिसाद

1. आग हाताळणी
   • जनरेटर ताबडतोब बंद करा आणि इंधन पुरवठा खंडित करा; लहान आगींसाठी अग्निशामक यंत्र वापरा.
   • विजेच्या आगींसाठी, प्रथम वीजपुरवठा खंडित करा—कधीही पाणी वापरू नका. इंधनाच्या आगीसाठी, फोम किंवा ड्राय पावडर अग्निशामक यंत्रे वापरा.
   • जर आग वाढत गेली तर बाहेर पडा आणि आपत्कालीन सेवांना कॉल करा.
2. इंधन गळती
   • इंधन झडप बंद करा, शोषक पदार्थ (उदा. वाळू) असलेले सांडपाणी रोखा आणि धुराचे वितळण करण्यासाठी हवेशीर करा.

सहावा. अतिरिक्त खबरदारी

• बॅटरी सुरक्षितता: हायड्रोजन जमा होण्यापासून रोखण्यासाठी बॅटरी रूममध्ये हवेशीर असणे आवश्यक आहे.
• कचरा विल्हेवाट: वापरलेले तेल आणि फिल्टर धोकादायक कचरा म्हणून विल्हेवाट लावा - कधीही अयोग्यरित्या टाकू नका.
• प्रशिक्षण: ऑपरेटरना अग्निसुरक्षा प्रशिक्षण मिळाले पाहिजे आणि त्यांना आपत्कालीन प्रोटोकॉल माहित असले पाहिजेत.

योग्य स्थापना, ऑपरेशन आणि देखभाल मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करून, आगीचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी केला जाऊ शकतो. जनरेटर रूममध्ये सुरक्षा इशारे आणि ऑपरेटिंग प्रक्रिया दृश्यमानपणे पोस्ट करा.